Krwawienia powysiłkowe u koni

Miejsce publikacji: finisz.pl

Powysiłkowy krwotok płucny (EIPH) jest powszechnym problemem u koni, które biorą udział w konkursach szybkościowych, szczególnie u koni wyścigowych . U tych koni obecnie uznaje się, że występowanie krwotoków jest nawet u 100% populacji. Podczas wysiłku dochodzi u koni do ucisku na klatkę piersiową, a duża częstotliwość pracy serca powoduje wzrost ciśnienia tętniczego. Owe siły działające na kapilary płucne przyczyniają się do ich uszkodzenia i wypływu krwi. Nasilenie EIPH w populacji wyścigowców jest bardzo zróżnicowane, od krwotoków o dużej objętości do płuc, które mogą zagrażać życiu, do krwotoków trwających minutę, które klinicznie nie są do zaobserwowania. Ostatnie badania wykazały, że nawet mała objętość (ok 200ml) wpływa ograniczająco na pobór tlenu i tym samym tolerancję wysiłkową galopujących koni.

Niektóre objawy krwotoków są dosyć łatwe do zaobserwowania. Widoczne to krwotok z nozdrzy zaraz po wysiłku czy zasuszone plamy krwi na nozdrzach kilka godzin po wyścigu. Bywa, że krwotoki są tylko wewnętrzne, a krew nie pojawia się w nozdrzach. Niepokojącym objawem są wahania formy, początkowo dobre wyniki w wyścigach a następnie spadek formy powinien nas zaniepokoić. W czasie gonitwy koń nie jest w stanie utrzymać stałej prędkości i traci impet w końcowym odcinku biegu. Po wyścigu jest niespokojny i można zaobserwować wielokrotne odruchy połykania. W ciągu kilku dni od wysiłku koń może być osowiały i wykazywać brak apetytu. 

Obecność erytrocytów w popłuczynach z drzewa oskrzelowego stwierdzono w badaniach naukowych nawet do 21 po wystąpieniu krwawienia z płuc. Usuwanie czerwonych krwinek z płuc zależy od wielu czynników takich jak: oczyszczanie przez aparat rzęskowy, kaszel i przepływ substancji przez tchawice gdy głowa konia jest opuszczona podczas pobierania pokarmu z ziemi.

W badaniu endoskopowym dróg oddechowych po 72 godzinach od wystąpienia krwotoku można już nie zaobserwować krwi, a jeśli jest to szacuje się, że ponad połowa krwi została już usunięta. Aktywność fagocytarna makrofagów rozpoczyna się po wystąpieniu krwawienia i rośnie aż do 10 dnia, po czym następuje stabilizacja. Jednakże zwiększoną ilość makrofagów można obserwować nawet po 21 dniach. 

Długotrwałe usuwanie erytrocytów ma istotne znaczenie w planowaniu harmonogramu wyścigów dla wierzchowców. Konie które ścigają się często mogą nie mieć wystarczająco dużo czasu do pozbycia się czerwonych krwinek z wcześniejszego epizodu krwotoku zanim znowu zaczną biegać. Może to powodować stopniowe gromadzenie się krwi w obwodowych częściach płuc, co jest wystarczające by osłabić wydolność biegającego konia.

Niestety pobranie popłuczyn (BAL) z drzewa oskrzelowego pozwala połowicznie ocenić rozmiar krwotoku z danego regionu płuc, nie mniej jednak cytologia z tego badania jest używana do oceny ogólnej nasilenia krwotoku z danego regionu płuc. W oparciu o te badania i kliniczne doświadczenia sugeruje się, że konie od których pobrano próbki z regionów krwawiących płuc, narażone są na niebezpieczeństwo rozwoju problemów związanych z EIPH jeżeli powyżej 40 % komórek to erytrocyty. Najważniejsze problemy to : ciężkie epizody krwawienia, utrata wydajności i rozwój śródmiąższowego zapalenia płuc.

Innym ważnym wpływem wynikającym z długotrwałej fagocytozy erytrocytów jest ciągła aktywacja makrofagów. Makrofagi zaangażowane są zarówno tam gdzie są niszczące procesy zapalne jak i w procesach naprawczych zwłóknienia oraz tworzeniu nowych naczyń. Dłuższa aktywacja makrofagów może prowadzić do uszkodzenia delikatnych struktur pęcherzyka, a w następstwie do rozwoju zwłóknienia płuc. 

W czasie krwotoków dochodzi do umiarkowanego stopnia ostrego zapalenia płuc. U koni które przez lata przechodziły lekkiego stopnia zapalenia płuc zwiększa się ryzyko wystąpienia krwotoku powysiłkowego.

Leczenie koni z krwotokami bywa często problematyczne. Z jednej strony ograniczenie wysiłku pomoże w zapobieganiu krwotoków, ale konie wyścigowe aby wygrywać musza dawać z siebie wszystko i nie można znacząco ograniczyć wysiłku podczas gonitwy. Innym problemem jest stosowanie leków, które zmniejszają ciśnienie krwi poprzez odwodnienie i zwiększenie diurezy. Takim lekiem jest np. furosemid , który w polskich przepisach wyścigowych jest zabroniony do stosowania podczas gonitw. Na torach amerykańskich dopuszczalne jest stosowane tej substancji co wykorzystują właściciele czy trenerzy koni irlandzkich, francuskich czy angielskich ścigających się za oceanem.

Niektóre zioła mogą być pomocne przy problemach z krwotokami: ruta, żywokost, oman wielki, pokrzywa, krwawnik, owoce dzikiej róży, ogórecznik, szczaw kędzierzawy, głóg.

Ważnym zabiegiem profilaktycznym jest odpowiedni trening. Nie można zmuszać konia do nadmiernego wysiłku jeśli koń nie jest do tego odpowiednio przygotowany. Systematyczny i stopniowy wysiłek obniży komplikacje wywołane przez EIPH.